İnək südü ilə bitki əsaslı südlər arasında seçim edərkən bir neçə aspekti nəzərə almaq lazımdır, çünki hər iki növ südün fərqli üstünlükləri və çatışmazlıqları var. Bu seçim şəxsin qida ehtiyaclarından, sağlamlıq vəziyyətindən və həyat tərzindən asılı ola bilər. 

İnək südünün üstünlükləri : 

1. Yüksək qida dəyəri : İnək südü təbii olaraq protein, kalsium, fosfor, B12 vitamini və digər minerallarla zəngindir. Bu maddələr sümük sağlamlığı, əzələ böyüməsi və ümumi enerji üçün vacibdir. 

2. Təbii protein mənbəyi : İnək südü yüksək keyfiyyətli protein mənbəyidir və amin turşuları ilə zəngindir. O, idmançılar və əzələ kütləsini artırmaq istəyən insanlar üçün faydalıdır. 

3. Probiotiklər : Bəzi növ süd məhsulları (xüsusilə kefir və yoqurt) probiotiklərlə zəngindir, bu da həzm sisteminin sağlamlığına müsbət təsir göstərir və immuniteti gücləndirir. 

İnək südünün çatışmazlıqları : 

4. Laktoza intoleransı: İnək südü laktoza ehtiva edir və bu, bəzi insanlarda həzm problemlərinə, şişkinliyə və ya ishala səbəb ola bilər. Laktoza intoleransı olan insanlar üçün bu, ciddi bir çatışmazlıqdır. 

5. Xolesterin və doymuş yağ : İnək südü xolesterin və doymuş yağ ehtiva edir. Bu, xolesterol səviyyəsi yüksək olan insanlar üçün arzuolunmaz ola bilər və ürək xəstəlikləri riskini artıra bilər. 

6. Allergiyalar : İnək südü allergiyaya səbəb ola bilər. Xüsusilə uşaqlar arasında süd allergiyası daha yaygındır. 

Bitki əsaslı südlərin üstünlükləri: 

Bitki südləri son illərdə sağlam qidalanma sahəsində geniş yayılmış bir alternativdir. Əsasən, laktoza intoleransı olan insanlar, vegetarianlar və veganlar tərəfindən seçilən bitki südləri, həm də heyvan mənşəli südə qarşı alerjisi olanlar üçün də faydalı bir seçimdir. Bu südlər bitkilərdən, toxumlardan və ya qoz-fındıqlardan hazırlanır və qida dəyəri ilə zəngindir. 

Ən populyar bitki südlərinə aşağıdakılar daxildir: 

Badam südü : Badam südü çox az kalorili olması ilə tanınır. Az kalorili pəhriz saxlayan insanlar üçün ideal bir seçimdir. Eyni zamanda, yağ nisbəti də aşağıdır, lakin sağlam yağlarla zəngindir. Badam südü yüksək miqdarda E vitamini ehtiva edir ki, bu da güclü antioksidant təsir göstərir. Bu, hüceyrələrin oksidləşdirici stresdən qorunmasına kömək edir və dərinin daha sağlam görünməsinə səbəb olur. E vitamini dəriyə elastiklik qazandırır və saçların güclənməsinə kömək edir. Badam südü dərinin nəmləndirilməsində və saçların daha parlaq görünməsində mühüm rol oynayır. Badam südü laktoza və qlütensizdir, bu da qida intoleransları olan insanlar üçün faydalıdır. Həzm sisteminə yüngülləşdirici təsir göstərir və mədə-bağırsaq problemlərini azaldır. Badam südü doymamış yağlarla zəngindir, bu da ürək-damar sağlamlığı üçün faydalıdır. O, xolesterolu tənzimləyir və damarların sağlamlığını dəstəkləyir. 

Soya südü : Soya südü bitki əsaslı südlər arasında ən yüksək protein tərkibinə malik süddür. O, təbii olaraq heyvan südlərinə yaxın qida dəyərinə malikdir və vegetarianlar və veganlar üçün yaxşı protein mənbəyidir. Çox vaxt kalsiumla zənginləşdirilən soya südü, sümüklərin və dişlərin sağlamlığı üçün vacibdir. Laktoza intoleransı olan insanlar üçün heyvan mənşəli südün yerinə istifadə edilə bilər. Soya südü ürək sağlamlığı üçün faydalıdır, çünki xolesterolu aşağı salmağa və ürək xəstəlikləri riskini azaltmağa kömək edə bilər. Soya izoflavonlarla zəngindir, bu maddələr menopoz zamanı qadınlarda baş verən hormon balanssızlığını tənzimləməyə kömək edir. Hətta isti basmalar kimi simptomları yüngülləşdirə bilər. Soya südü laktoza ehtiva etmədiyinə görə, laktoza intoleransı olan şəxslər tərəfindən asanlıqla qəbul edilə bilər. 

Düyü südü : Düyü südü laktoza və qlütensizdir, bu da onu laktoza intoleransı və ya qlütensiz pəhriz saxlayan insanlar üçün əla alternativ edir. Düyü südü allergiyaya daha az səbəb olan südlərdən biridir.  Düyü südü yüngül olması səbəbindən həzm sisteminə yüklənmir və həzmi asanlaşdırır. Mədə-bağırsaq problemləri yaşayan insanlar üçün əlverişlidir. Bu süd karbohidratlarla zəngin olduğundan, sürətli enerji mənbəyi kimi fəaliyyət göstərir. Aktiv həyat tərzi olan insanlar üçün ideal seçimdir. Düyü südü digər südlərlə müqayisədə çox az miqdarda yağ ehtiva edir. Bu da onu az kalorili pəhriz saxlayanlar üçün uyğun edir. 

Kokos südü : Hindqozu südü yüksək miqdarda MCT (orta zəncirli triqliseridlər) ehtiva edir ki, bu da bədənin enerjisini artırır və arıqlama prosesinə kömək edir. Hindqozu südündə olan laurin turşusu, antibakterial və antiviral təsirlərə malikdir, orqanizmin infeksiyalarla mübarizəsinə kömək edir. Südün tərkibindəki E vitamini və sağlam yağlar dərini nəmləndirir, saçları isə gücləndirir. O, dərinin elastikliyini artırır və qocalma əlamətlərini azaldır. Hindqozu südü yüksək miqdarda doymuş yağ ehtiva edir. Bu yağlar ürək-damar sağlamlığına müsbət təsir göstərə bilər, lakin onu ölçülü şəkildə istifadə etmək məsləhətdir. Bunlardan başqa mədə-bağırsaq sağlamlığına faydalıdır və həzmi yaxşılaşdırır. O, həmçinin mədə turşusunu tənzimləyərək reflüks və ya digər həzm problemlərini azalda bilər. 

Bitki əsaslı südlərin çatışmazlıqları: 

7. Aşağı protein miqdarı: İnek südü ilə müqayisədə əksər bitki əsaslı südlər (badam, düyü, kokos südləri) daha az protein ehtiva edir. Soya südü bu baxımdan daha yaxşı seçim olsa da, yenə də inək südünün protein dəyərinə çatmır. 

8. Qida əlavələri: Bəzi ticari bitki əsaslı südlərdə əlavə şəkər, konservantlar və ya digər süni maddələr ola bilər, bu da sağlamlıq üçün arzuolunmaz ola bilər. Təbii və şəkərsiz versiyaları seçmək daha sağlamdır. 

9. Daha az təbii qida dəyəri: Əksər bitki əsaslı südlərin qida dəyəri inək südü qədər zəngin deyil və çox vaxt əlavə vitamin və minerallarla zənginləşdirilir. 

Hansı daha yaxşıdır ? 

Bu, şəxsin fərdi ehtiyaclarından asılıdır : 

• Protein və kalsium ehtiyacları yüksək olanlar üçün inək südü daha yaxşı ola bilər. 

• Laktoza intoleransı və ya süd allergiyası olanlar üçün bitki əsaslı südlər daha uyğundur. 

• Vegan və ya ekoloji pəhriz izləyənlər bitki əsaslı südlərə üstünlük verə bilərlər. 

• Ürək sağlamlığı və arıqlama məqsədində olanlar üçün xolesterinsiz və az kalorili bitki əsaslı südlər uyğun seçim ola bilər. 

Hər iki variantın öz üstünlükləri var və ən yaxşı seçim şəxsin sağlamlıq tələblərinə və pəhrizinə uyğun olaraq edilə bilər.